"Leren is werken, zelfstandig en samen"
Het daltononderwijs in Nederland kent een aantal kernwaarden. Vanuit deze waarden geven daltonscholen zelf vorm aan hun daltonvisie en inhoud aan het onderwijs. De visie en de kernwaarden geven richting aan het professioneel handelen van leerkrachten en de ontwikkeling van teams. De waarden vormen voor scholen bouwstenen voor een eigen visie op goed onderwijs en een efficiënte en effectieve daltonpraktijk.
Daltonscholen zijn verenigd in de Nederlandse Dalton Vereniging (NDV). De NDV is verdeeld in regio’s waarin daltonscholen elkaar vinden in trainingen, netwerken, intervisie en ontmoeting.
Voor de kinderen op onze school is het niet bijzonder dat ze op een daltonschool zitten. Zij weten meestal niet anders. Daarom besteden we al vanaf de kleutergroep aandacht aan onze kernwaarden. We benoemen ze en kinderen gaan in de bovenbouw op onderzoek uit binnen "Expeditie Dalton". Zo leren ze waarom het belangrijk is om samen te werken, te leren plannen, keuzes te maken, verantwoordelijkheid te nemen, zelf iets te proberen en te kijken naar hoe iets is gegaan en waar het misschien beter kan (reflectie, effectiviteit). Om dit allemaal te mogen leren, komt dat op allerlei manieren terug in ons onderwijs.
Vrijheid (in gebondenheid)-vertrouwen
Vrijheid is het eerste daltonprincipe. Vrijheid in het daltononderwijs betekent geen vrijheid-blijheid. Kinderen mogen niet zomaar doen wat ze willen en ze hebben ook niet de vrijheid om niet naar school te gaan. In het daltononderwijs krijgen kinderen wel de vrijheid hun schoolwerk naar eigen inzicht te plannen.
Daltononderwijs is geen onderwijs waar kinderen met de armen over elkaar afwachten tot de leerkracht opdrachten geeft. Kinderen leren initiatief te nemen en krijgen ruimte om naar eigen inzicht te werken. Dat bereidt hen voor om later, in de maatschappij, in vrijheid te kunnen leven en werken. Door kinderen vrijheid te geven, wordt onderwijs iets van het kind zelf. Hij wordt, wat tegenwoordig populair genoemd wordt, (mede-)eigenaar van zijn eigen leerproces. Als er al zoiets is als een ‘ideale daltonleerling’, dan is dat in ieder geval een kind die met een plannetje in het hoofd ’s morgens naar school gaat, over wat hij die dag gaat doen.
Vrijheid maakt van kinderen ondernemende kinderen. De vrijheid die een kind op een daltonschool krijgt, is altijd een vrijheid in gebondenheid. Een kind moet leren rekening te houden met anderen, verantwoordelijkheid te dragen over zijn keuzes en verantwoording af te leggen over zijn werk en zijn resultaten.
In de praktijk betekent dit dat kinderen, binnen gestelde grenzen, kiezen wat ze willen leren, in welke volgorde ze hun werk willen doen, waar ze willen werken, soms ook met welk materiaal ze werken en vaak ook of ze alleen of samen werken. Dit bij ons op school ook zichtbaar in de manier waarop kinderen omgaan met hun taaktijd, het werken met een dag- of weektaak, planborden en de manier waarop we groepsdoorbrekend en thematisch werken binnen een rijke en betekenisvolle leeromgeving.
Het dragen van verantwoordelijkheid is iets dat kinderen proefondervindelijk moeten leren. En zoals bij al het leren, worden ook hier fouten en vergissingen gemaakt. Dat mag ook op daltonscholen, moet zelfs tot op zekere hoogte, want van het maken van fouten leer je. Onze school is een oefentuin en we geven kinderen de ruimte om te mogen struikelen. Wanneer kinderen bang zijn voor het maken van fouten zorgt dat voor onzekerheid en voor een gebrek aan durf om te experimenteren en om je grenzen te verkennen en te verleggen. Op daltonscholen is leven het meervoud van lef. Dit kan alleen als er vertrouwen is in de ontwikkelkracht van een kind.
Zelfstandigheid
Zelf keuzes kunnen maken en weten hoe je je moet gedragen in verschillende situaties.
Verantwoordelijkheid
Nemen en geven van verantwoordelijkheid. Jezelf afvragen doe ik het goed en doe ik het goede.
Samenwerken
Leren dat je door samen te werken meer gedaan krijgt, je respect ontwikkelt voor andere ideeën, culturen en meningen. Door een ander te helpen en iets aan elkaar uit te leggen, vergroot je ook je eigen vaardigheden en begrip.
Reflecteren
Leren te kijken naar wat je hebt gedaan en de manier waarop. Vanuit dit punt bepalen of je op de goede weg zit of er aanpassingen noodzakelijk zijn.
Effectiviteit
Leren hoe je op een zo goed mogelijke manier gebruik kunt maken van de ruimte, materialen, kennis en tijd.